W dniach 14-20 marca 2016 Instytut Nenckiego PAN gościł cykl imprez popularnonaukowych „Mózgi – mózgom” odbywający się w ramach Tygodnia Mózgu 2016 w Warszawie. Organizatorami tego wydarzenia były Polskie Towarzystwo Badań Układu Nerwowego (PTBUN), Polskie Towarzystwo Etologiczne (PTEtol.) oraz Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, zaś dodatkowego wsparcia udzielił mu również Wydział Biologii Uniwersytetu Warszawskiego. Dodatkowym sponsorem tego wydarzenia była też firma Brainshop.pl oferująca produkty służące zdrowszej i skuteczniejszej pracy mózgu, zaś patronat medialny nad nim objęły Fundacja NeuroPozytywni i Polska Rada Mózgu (PRM). Tegoroczne hasło obchodów Tygodnia Mózgu w Warszawie, „Mózgi – mózgom”, wyrażało przekonanie organizatorów, że możemy sami przyczynić się do podejmowania wciąż bardziej skutecznych działań na rzecz profilaktyki i leczenia chorób mózgu za pośrednictwem pogłębiania i propagowania wiedzy o mózgu.   

W ramach tegorocznego Tygodnia Mózgu można było wysłuchać pięciu wykładów relacjonujących różne zagadnienia dotyczące postępów naszej wiedzy o mózgu i o jego funkcjonowaniu. W poniedziałek 14 marca inauguracyjny wykład pt. „Jak współczują neurony” wygłosiła prof. Ewelina Knapska z Pracowni Neurobiologii Emocji Zakładu Neurofizjologii Instytutu Nenckiego, przedstawiając w nim m. in. wyniki badań nad neurobiologicznymi korelatami empatii oraz wpływem kontekstu społecznego na wygaszanie strachu u gryzoni. We wtorek 15 marca dr n. med. Paweł Grzesiowski z Centrum Medycyny Zapobiegawczej i Rehabilitacji w Warszawie wygłosił wykład pt. „Flora jelitowa i mózg”, w którym przedstawił szczegółowy przegląd informacji ilustrujących wpływ, jaki na funkcjonowanie mózgu wywierają procesy rozgrywające się w jelicie, a w szczególności efekty obecności żyjących tam mikroorganizmów. Kolejny wykład zatytułowany „Minimózgi i superorganizmy, czyli o pożytkach z neuroetologii owadów społecznych” wygłosiła w środę 16 marca prof. dr hab. Ewa J. Godzińska z Pracowni Etologii Zakładu Neurofizjologii Instytutu Nenckiego. Po omówieniu budowy mózgów owadów społecznych i zachodzących w nich procesów neurochemicznych przedstawiła dane ilustrujące wpływ kontekstu społecznego na zachowanie i fenotyp owadów społecznych, łącznie z możliwością odwracania procesów starzenia się. W czwartek 17 marca prof. dr hab. inż. Andrzej Czyżewski z Katedry Systemów Multimedialnych Wydziału Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki Politechniki Gdańskiej wygłosił wykład zatytułowany „Interfejsy multimodalne – nowe technologie usprawniające komunikację człowiek-komputer", w którym przedstawił m. in. system „CyberOko” umożliwiający porozumiewanie się z osobami znajdującymi się w stanie wegetatywnym. Na zakończenie w piątek 19 marca dr n. med. Sławomir Murawiec z Centrum Terapii Dialog w Warszawie w wykładzie pt. „Jak psychoterapia kształtuje mózg” przedstawił przegląd różnych faktów ilustrujących to zagadnienie. Wszystkie wykłady cieszyły się dużym zainteresowaniem: sala wykładowa była za każdym razem wypełniona po brzegi, a słuchacze mogli pogłębić swoją wiedzę o różnych kwestiach relacjonowanych przez wykładowców także podczas długich dyskusji umożliwiających rozwiewanie różnych niejasności i przekazywanie wielu dodatkowych informacji.

W sobotę 19 marca w godzinach 11.00 – 15.00 w sali ekspozycyjnej na parterze gmachu głównego Instytutu i w przyległych pomieszczeniach odbył się Jarmark Neuro-Naukowy, czyli forum, podczas którego zostały zaprezentowane różne formy działań mających na celu usprawnienie pracy mózgu oraz prewencję chorób mózgu lub/i złagodzenie ich objawów. Podczas Jarmarku zwiedzający mogli odwiedzić 22 stoiska propagujące wiedzę o szerokim spektrum zagadnień, od rozmaitych sposobów wykorzystywania technik komputerowych po tajniki biologii najróżniejszych organizmów żywych, od człowieka przez ssaki (gryzonie, psy) i gady (żółwie) aż po bezkręgowce (mrówki), a nawet rośliny, które nie posiadają mózgów, a jednak mogą się porozumiewać.

W sobotnie popołudnie odbyła się interaktywna sesja naukowa „Zrób to sam: jak możesz sam pomóc swojemu mózgowi”, którą poprowadzili dr Paweł Boguszewski oraz prof. dr hab. Ewa J. Godzińska z Centrum Neurobiologii oraz z Pracowni Etologii Instytutu Nenckiego. W początkowej części sesji dr Boguszewski poprowadził otwarty quiz zatytułowany „Mózgomity i naukobzdury”, w którym postawił sobie za cel sprostowanie licznych błędnych przekonań odnoszących się do różnych aspektów biologii mózgu, a następnie prof. Godzińska w podobny sposób zapoznała obecnych z najróżniejszymi sposobami, za pośrednictwem których możemy wpływać korzystnie na funkcjonowanie naszego mózgu oraz na nasze zachowania.  Także i temu spotkaniu towarzyszyła dyskusja umożliwiająca obecnym dalsze pogłębienie wiedzy o poruszanych zagadnieniach.

Podczas obchodów tegorocznego Tygodnia Mózgu (piątek 18 marca – niedziela 20 marca) odbyło się również sześć seansów warsztatów naukowo-teatralnych „Neuro-Teatr” dla dzieci, młodzieży, dorosłych, całych rodzin i seniorów, które zorganizował zespół artystów i naukowców z projektu „Sztuka Nauki – Nauka Sztuki”. Warsztaty miały miejsce w Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych Uniwersytetu Warszawskiego, ale stanowiły integralną część cyklu imprez popularnonaukowych odbywających się w ramach Tygodnia Mózgu w Instytucie Nenckiego.

Sukces tegorocznego Tygodnia Mózgu był wynikiem współpracy bardzo wielu osób z różnych instytucji. Szczegółowe informacje o tych wszystkich, którzy się do niego przyczynili, zostaną wkrótce udostępnione w oddzielnym dokumencie, ale już teraz pragniemy złożyć im wszystkim gorące podziękowania.

W imieniu grona organizatorów
Ewa J. Godzińska